Als je het Centraal Station in Amsterdam uitloopt en met de pond het IJ oversteekt, bereik je binnen 10 minuten het Shell Technology Center. In de jaren ’70 ging Shell als gevolg van de oliecrisis op zoek naar alternatieve en schonere energieoplossingen.
Veertig jaar later en vele miljarden dollars verder introduceert Shell als eerste en enige oliemaatschappij een basisolie die gemaakt is uit aardgas. En volgens Shell zit er bij het huidige gebruik nog voor ruim 250 jaar aardgas in de grond.
Het proces heet Gas To Liquid (GTL), in vrij Nederlands betekent dit; van gas naar vloeistof. Deze technologie wordt als Shell PurePlus Technology op de markt gebracht en wordt toegepast in de laatste generatie Shell Helix Ultra synthetische motoroliën, brandstoffen en in grondstoffen voor de petrochemie.
Argwanend als ik ben dacht ik direct aan ‘wij van WC-eend’. Bedrijven roepen namelijk altijd dat ze het ei van Columbus ontdekt hebben. En met een beetje knappe marketingcampagne en wat flitsende filmpjes met raceauto’s lijkt het allemaal nog veel echter en begint het leeuwendeel van de mensheid het nog te geloven ook.
PurePlus Technology revolutionaire doorbraak?
Maar Shell heeft volgens mij nu echt voor een revolutionaire doorbraak gezorgd. En waarom denk ik dat? In ieder geval niet omdat ik een memorabele dag in het ultramoderne Shell R&D laboratorium in Amsterdam heb doorgebracht, niet omdat ik er een mooie Shell jas aan overgehouden heb en ook niet omdat ik ’s avonds op kosten van Shell heerlijk heb zitten dineren.
Ik geloof namelijk oprecht dat motorolie op basis van aardgas schoner, groener en beter is. En dat je er veel meer mee kunt doen dan met ruwe aardolie. Ik heb het namelijk allemaal met eigen ogen kunnen aanschouwen. Ik zou het voor alle zekerheid alleen allemaal nog even zelf moeten testen en keuren. Maar tot dat moment is aangebroken zal ik hier proberen uit te leggen waarom ik denk dat Shell Pureplus een geavanceerde en echt revolutionaire olie is.
Automotoren worden steeds lichter en kleiner, downsizen heet dat. Ondanks het downsizen blijven de prestaties van de auto’s gelijk, of worden ze in sommige gevallen zelfs beter. Een goed voorbeeld hiervan is de BMW 520d. Vanaf 1 juli 2014 levert de Duitse fabrikant namelijk de Efficient Dynamics Edition (EDE). De sedanversie met achttrapsautomaat komt in Nederland in aanmerking voor 20 procent bijtelling.
Desondanks heeft BMW het voor elkaar gekregen om de auto zeven pk meer vermogen en 20 Nm meer trekkracht te geven. Daarbij gaat de 20 procent-bijteller sneller naar de 100 kilometer per uur en is de CO2-uitstoot ook nog eens lager dan zijn voorganger.
Je begrijpt nu dat de motoren kleiner, schoner en zuiniger, en daarnaast sterker worden. En dit moet ergens vandaan komen en gecompenseerd worden. De krachten op de onderdelen en de drukken in de motor worden alsmaar hoger. Een goede smering van de bewegende delen wordt steeds belangrijker. De autofabrikanten en oliemaatschappijen weten dat en zijn daarom nu al bezig met de olie van de toekomst.
Oude smeermiddelentechnologie overtroffen
Volgens Shell vice president of downstream global commercial technology Selda Gunsel is de Shell Helix Ultra met PurePlus Technology een grote stap voorwaarts. “De manier waarop motorolie wordt geproduceerd is de afgelopen decennia niet veranderd. Nu hebben we een nieuwe motorolie uitgevonden die onze vorige smeermiddelentechnologie heeft overtroffen. We kunnen vol vertrouwen zeggen dat onze nieuwe motorolie de motor vrijwel net zo schoon houdt als wanneer hij de fabriek verlaat.”
Omdat de basisolie is gemaakt van aardgas op een moleculair niveau, is het volgens Shell een veel stabieler product dan conventionele basisoliën. Dit zorgt ervoor dat het eindproduct vloeibaarder blijft en daardoor beter smeert bij extreem lage temperaturen. Shell PurePlus Technology basisolie heeft een lagere viscositeit bij lage temperaturen tot -40 graden Celsius. Hierdoor wordt de motor al tijdens de koude start direct goed gesmeerd en zijn het brandstofverbruik en de CO2-uitstoot lager.
Basisolie is voor 75 tot 90 procent het belangrijkste ingrediënt voor de uiteindelijke motorolie. De motorolie zoals wij die kennen wordt geoptimaliseerd met additieven (toevoegingen) die er onder andere voor zorgen dat de motor schoon blijft, om de interne wrijving te verminderen of om oxidatie van de olie en het metalen motorblok te voorkomen. Aardgas is de schoonste fossiele brandstof die er op aarde te vinden is. Shell heeft een, naar eigen zeggen, uniek proces ontwikkeld om van dit aardgas een pure synthetische basisolie te maken die in combinatie met de daarop afgestemde additieven beter reinigt en beschermt. PurePlus Technologie zet aardgas om in een kristalheldere basisolie zonder de onzuiverheden die we, ook na raffinage, in smeermiddelen op basis van ruwe olie tegenkomen.
Doordat de moleculen van minerale olie een ander formaat hebben, zorgen ze voor meer wrijving en dus weerstand in de motor.
De vraag naar synthetische olie groeit daarom snel. Synthetische oliën zijn hoog geraffineerde en daardoor zuiverder en kwalitatief beter dan minerale basisoliën die van ruwe olie gemaakt zijn. Minerale olie bestaat uit moleculen die een verschillende grootte hebben. De moleculen in synthetische olie zijn uniformer en allemaal even groot. Doordat de moleculen van minerale olie allemaal een ander formaat hebben, zorgen ze voor meer wrijving en dus weerstand in de motor.
De uniforme moleculen van de synthetische olie zorgen voor minder wrijving tussen de bewegende delen. Om deze redenen leveren synthetische oliën betere prestaties dan minerale oliën. Daarom kan olie ervoor zorgen dat de weerstand of wrijving in een motorblok lager wordt en dat daarom het brandstofverbruik en de CO2-uitstoot lager worden. Met de PurePlus Technology kan Shell zelf door middel van chemische technologie lange ketens koolstofmoleculen ontwerpen die de ideale basis zijn voor de productie van pure en schone basisoliën.
Tailor made basisolie
“Shell wetenschappers kunnen met de moleculen basisoliën voor iedere toepassing precies op maat maken met specifieke eigenschappen en kenmerken”, aldus Shell Helix global technology manager Robert Sutherland. “Als je die basisolie combineert met een zorgvuldig samengesteld additievenpakket, kun je een superieure motorolie produceren die je met conventionele basisolie niet kunt bereiken. Shell PurePlus maakt de weg vrij voor de volgende generatie motoroliën met nieuwe viscositeitsniveaus.”
Shell Helix Ultra met PurePlus Technology is volgens Sutherland ontworpen om aan de behoeften van de nieuwste motoren te voldoen. “Het gamma combineert Shell PurePlus Technology met onze Active Cleansing (actieve reinigingstechnologie) en beschermt motoren tegen vuilafzetting en onovertroffen bescherming tegen sludge. Het product biedt ook een superieure bescherming tegen slijtage en corrosie waardoor de levensduur van de motor verlengd en de onderhouds- en reparatiekosten verlaagd worden.
Feiten en cijfers Shell Helix Ultra met PurePlus Technology
Het Shell GTL productieproces van de PurePlus Technology bestaat uit 3.500 patenten. Shell investeerde 20 miljard dollar in de bouw van de GTL productiefaciliteit in Qatar. De fabriek met de naam Pearl heeft 24 reactoren met een gewicht van 24 ton per reactor. In iedere reactor zitten 29 duizend buizen met kobalt synthesekatalysator die de chemische reactie voor het productieproces van PurePlus versnellen.
